Van Retie

In België vinden we verscheidene nazaten van Henrick Aertssen Henssen. Zo zat er in Retie een tak, afstammend van Henricus Aerts van Gansewinckel (zijn opa was Henrick Aertssen Henssen) en Maria Peeters van den Eynde. Henricus was weduwnaar van Margareta Fransen Joannes Janssen, en had met haar ook een dochter, Maria. Na 1716 vertrok het gezin naar Postel, België. Eerste dochter Margaretha (gedoopt op 02-02-1714) en eerste zoon Petrus (15-03-1716) werden nog in Mierlo geboren, daarna volgden nog Petronella, Arnoldus, Elisabeth en Johannes. (1,5)

Arnoldus van Gansewinckel trouwde op 4 februari 1753 te Aalst met Jacoba Jacomijna van Leijsel. Zonen Henricus (gedoopt op 20 juni 1762) en Norbertus uit dit huwelijk werden in Postel geboren. Henricus trouwde Maria Theresia Loots en kreeg met haar een zoon Arnoldus (geboren op 24 juni 1800 te Postel). (1,5) Norbertus trouwde Joanna Raeymaeckers, maar Joanna stierf al 4 jaar na hun huwelijk op 28 jarige leeftijd. Norbertus hertrouwde in 1805 Carolina van de Vliet, en kreeg met haar 1 zoon, Jean Francois (geboren te Dessel op 12-08-1806), en 2 dochters, Marie Therese en Maria Elisabethe.(1,5)

Arnoldus van Gansewinkel trouwde in februari 1827 met Pauline Janssen, zij was van Retie. Vier zonen ontsproten uit het huwelijk. Gah.(?) Petrus werd op 09-09-1833 geboren, Fransiscus Norbertus op 6-11-1837, Isidorus op 16-04-1846 en Aloysius Josephus op 19-03-1848. Dochter Maria Joanna volgde als vijfde, van haar is geen geboortedatum bekend.(1,5)

Het gezin speelde een niet onbelangrijke rol in Retie. Fransiscus Norbertus werd burgemeester (4), Isidorus priester (niet in Retie) (1) en Aloysius burgemeester én brouwer.(3, 4)

Fransiscus Norbertus was burgemeester van Retie van mei 1982 tot in 1893. Fransiscus trouwde niet en overleed op 5 juni 1910 in Bouchout, het hedendaagse Boechout.(4)

Bidprentje Fransiscus Norbertus van Gansewinkel

 

Isidorus was priester. Hij werd op 17 december 1870 te Mechelen gewijd en was onderpastoor te Eynthout en Moll. Hij werd op 5 februari 1897 uit zijn ambt ontheven.(1,4) 

Isidorus van Gansewinkel (16 april 1846 - 13 oktober 1921)

Het onderstaande verhaal noemt een geestelijke van Gansewinkel, en gezien de leeftijd en locatie kan dit bijna niet anders dan Isidorus zijn. Ook broer Aloysius komt in de beschrijving voor. (6)

We schrijven 22 augustus 1914, de eerste wereldoorlog is een maand oud. Om ongeveer half 6 in de avond kwamen 17 Ulanen (noot: Belgische burgers noemden vrijwel alle Duitse ruiterpatrouilles Ulanen, maar het zouden ook Dragonders, Huzaren of Kurassiers kunnen zijn geweest) uit de richting van Kasterlee naar de Grote Markt van Retie en trokken verder naar Moll. Op een afstand van ongeveer 500 meter werden de Ulanen gevolgd door twee andere Duitse cavaleristen. Toen de twee op ongeveer 100 meter van de Grote Markt waren openden 5 Belgische gendarmes vanuit een zijstraat het vuur. Beide Duitsers raakten daarbij gewond. De Ulanen keerden direct bij het horen van de schotenwisseling om naar de Grote Markt, maar de Belgische gendarmes waren reeds gevlucht. De Ulanen verkenden de Grote Markt te voet en schoten door de ramen van de huizen die in de richting van Moll stonden. De 15 jarige Elisa van Herck kwam hierbij om het leven. De Ulanen trokken vervolgens Hotel De Keyzer en de huizen van Victor Melis en Eugen Scharkon binnen en vernietigden daar het meubilair. Op bevel van hun commandant staken zij vervolgens de huizen op de Grote Markt in brand. Verschrikt vluchtten de inwoners van Retie hun dorp uit. 

Uitgebrande woningen aan de Grote Markt, Retie, 1914

In de verwarring werd de 70 jaar oude Eerwaarde Pater van Ganswinckel uit zijn woning gehaald en onder schot gehouden. Hij kreeg de opdracht een arts te zoeken voor de gewonde Duitsers. Daarna werden de burgemeester (noot: dit moet Aloysius zijn geweest), de pastoor van het dorp (noot: pastoor Raeymaeckers), een curator, de Eerwaarde paters van Genechten en van Gansewinkel en de koster door de Duitsers gevangen genomen. De koster werd dermate mishandeld dat hij bijna het leven liet. Ondanks het herhaalde protest van de burgemeester en pastoor dat het de gendarmes waren geweest die het vuur hadden geopend en niet de burgers van het dorp, werden de gevangenen meegenomen. Het werd echter al snel duidelijk dat de Eerwaarde pater van Gansewinkel zo oud en zwak was dat hij de rest niet kon bijhouden, en hij kreeg toestemming om terug te keren naar zijn huis.  De anderen werden meegenomen tot voorbij Dessel, onder het dreigement dat, mochten de Duitsers opnieuw worden beschoten, zij zouden worden geëxecuteerd. Tot slot mochten de gevangen terug naar Retie, onder strikte voorwaarde dat de Duitse gewonden die avond nog naar Moll moesten worden gebracht. Intussen waren de bewoners van Retie er in geslaagd om het inferno in hun dorp tot staan te brengen, zodat niet het hele dorp in de as kwam te liggen. Verscheidene huizen waren echter verloren gegaan: het huis van meneer Van Gansewinkel; van Leopold Weyts; de weduwe Sleddens; Victor Raeymakers; de familie Siegers; het achtergebouw, de schuur en stal van meneer J. de Witte; het achtergebouw en de stal van hotel de Keyser. Grote schade was toegebracht aan het huis en meubilair van meneer Johannes van Gansewinkel (?), wat bewoond werd door mejuffrouw Seuntjens.

Aloysius was burgemeester van 1895 tot 1920.(4) In Retie staat als sinds het Franse bewind een brouwerij op de Markt in Retie, gedurende lange tijd in eigendom van de familie van Gansewinkel. 

Voormalig brouwershuis Retie, voorgevel in de staat zoals die was in de tijd van Aloysius.

Omstreeks 1900 kwam de brouwerij in bezit van Aloysius.(3) De voorgevel zoals die vandaag het gebouw siert stamt vermoedelijk van ongeveer 1860. Aloysius zal niet onbemiddeld zijn geweest. Op 20 juni 1906 kocht hij samen met zijn vrouw Anna Elisabeth Mertens de in 1951 gesloopte Asberg molen in Retie.(2) 

Graan windmolen Asberg, Retie (bestaat niet meer, foto omstreeks 1950)

De kinderen van Aloysius en Anna Elisabeth (Pauline, Maria Melanie Franci (Melanie), Arnoldus Isidorius Laurentius (Nolleke), Maria Augusta, Joanna Henrica en Alois) (1) erven de molen na het overlijden van hun ouders en verkochten de houten graan-windmolen in de zomer van 1921 aan Karel Jozef van Mechelen, molenaar in Retie.(2)

Aloysius van Gansewinkel (19 maart 1848 - 29 maart 1920)

Bronnen:

1. http://www.everyoneweb.com/stambomen, J. Schoffelen
2. http://www.molenechos.org/verdwenen/molen.php?AdvSearch=5881
3. https://inventaris.onroerenderfgoed.be/dibe/relict/75824
4. www.zevenneten.be
5. Brabantse Leeuw, jrg 4, nr 44, 1995
6. The Case of Belgium in the Present War; An Account of the Violation of the Neutrality of Belgium and the Laws of War on Belgian Territory. MacMillan Company, New York, September 1914